Trial & Error
Beter composteren leer je door vallen en opstaan en door vooral veel dingen verkeerd doen. Er was in het begin altijd wel iets aan de hand met mijn compost. Te nat, te droog, te grof, niet snel genoeg,… Als ik heel eerlijk ben, ook nu is het nog steeds een leerproces.
Deze post moet je dus niet onmiddellijk zien als een masterclass in compost maken. Het is eerder een inkijk in de fouten die ik heb gemaakt en waaruit ik heb geleerd. Laat dus ook gerust een bericht achter in de reacties als je het niet met me eens bent of goede tips hebt! Bespaar je zelf wat tijd door een aantal veelgemaakte fouten te vermijden.
Waarom composteren?
Waarom niet composteren is de betere vraag. Of je nu composteert om gewoonweg van je tuinafval af te geraken of om je eigen ‘potgrond’ aan te maken, de natuur doet het grootste deel van het werk voor jou.
In het eerste geval kan je deze blogpost gerust diagonaal doorlezen. Zolang je je een beetje aan het lijstje houdt van wat er op mag en voor het overige alles op een hoop gooit kan er weinig mis gaan!
Maar deze blog gaat natuurlijk over moestuin en composteren met een doel, nl. gezonde en goedkope plantenvoeding. En dan kunnen we het beter meteen goed aanpakken!
Composteren zorgt voor micro-organismen die de boel aan het werken zetten, zorgt er voor dat je planten water vast kunnen houden en verbetert bovendien de structuur van je grond.
En de potgrond die je in de tuinzaak koopt? Dat is toch gewoon compost met aarde en zand die we zelf gratis kunnen maken terwijl we van ons tuinafval af zijn!
Wat gaat er op de composthoop?
Kort gezegd, bijna alles wat ooit geleefd heeft mag op de composthoop. Hoe meer verschillende verteerbare afvalmaterialen je door elkaar gebruikt, hoe beter eigenlijk. Denk aan keukenresten en het klassieke tuinafval, zoals bladeren, gras, brandnetels, takken, onkruid,… maar ook papier, karton en zelfs textiel.
Materialen
Tuinafval
Gebruik alles! snoeiafval, gras, bladeren, onkruid, prut uit de dakgoot of de vijver, afgevallen fruit, brandnetels,…
Schadelijk onkruid of onkruid met zaad kan je ook op de composthoop gooien, maar behandel je best voor (zie onder:de truc met vuil water)
Keukenafval
Je vindt op het internet tal van lijstjes, die onderling vaak van elkaar verschillen. Dat komt vaak ook doordat de vraag niet altijd is wat kan composteren, maar wat mag je composteren.
Een aantal zaken kan je wel composteren, maar het is misschien niet zo aan te raden. Gekookte etensresten bvb. mogen in de praktijk best op de composthoop en zullen perfect composteren, maar ze trekken ook ongedierte aan. Daarom doe ik het niet.
De kippen lopen overigens ook met hun deel weg en dat is doorgaans het gedeelte dat ongedierte vaak het lekkerst vinden. Brood, koekjes, pasta,… gaan dus eerder bij de kippen.
Andere etenswaren gaan op de compost. en ja, hier zijn dit ook schillen van sinaasappel of andere citrusvruchten (ook hier weer met mate). Hier bestaat wellicht enige discussie over. Laat het me weten in de comments als jij dit niet doet en waarom!
Botten en graten mogen in principe ook op de composthoop. Ze bevatten fosfor en kalk. Je moet dan wel je compost zeven, want ze verteren niet snel. Als er nog vleesresten aanhangen trekken ze ook weer ongedierte aan. Om deze redenen gaan ze er hier niet op.
Keukenpapier, eierdozen, toiletrolletjes,… kan prima, maar week je soms best even voor.
Activatoren
Als je composthoop gevarieerd en geproportioneerd is, heb je in principe geen activator nodig. Een overschot compost van de vorige lichting, wat aarde of het stro van bij de kippen met wat resten mest doen het werk prima.
Activatoren kunnen de afbraak wel versnellen. Diverse mest-toevoegingen(vogels,konijnen, koeien, geiten, hamsters, maar niet: honden en katten) zijn hier een goed voorbeeld van. Ze voegen koolstof en stikstof toe en nuttige micro-organismen
Houtas en kalk zijn basische activatoren, maar gebruik ze met mate. Ze maken de compost ook minder geschikt voor zuurminnende planten.
Je kan kant en klare activatoren kopen in de tuinzaak, maar deze zijn vaak duur. Als je het mij vraagt plas je beter zo nu en dan eens op de composthoop…
Laagjes, Laagjes en nog eens Laagjes...
Verschillende materialen mengen is de boodschap! Groen met bruin, nat met droog, alles met de nodige zin voor proportie! Creëer laagjes van bruin, groen, droog en vochtig materiaal.
Het materiaal om die laagjes mee te maken is soms inderdaad niet allemaal gelijk voor handen. Maar je kan het opsparen, of je gebruikt wat stro, hooi, karton, gesnipperd papier,… als bruine laag wanneer je onvoldoende bruinmateriaal voor handen hebt. Ik gebruik hiervoor bvb het stro dat ik uit het kippenhok haal bij het verversen. Ik beken dat ik ook wel eens vers stro gebruikt heb als er echt niets voorradig was, maar het doel is natuurlijk zo veel mogelijk afvalmateriaal te gebruiken.
Gemaaid gras en bladeren
Gebruik materialen met mate en evenredig verdeeld. Te veel gras (wat een grote tuin doorgaans oplevert) of kruiwagens vol (natte )bladeren klitten aaneen en zorgen ervoor dat de composthoop niet kan ademen, wat het composteerproces vertraagt!
Overschotten gras of bladeren gebruik je beter om te mulchen, maar daaraan wijdt ik later nog een andere post.
Een Compostbak Maken
Compostbakken komen in alle maten en vormen. Afhankelijk van je noden (bvb grote of kleine tuin) kies je voor een vat, een wormenbak, een klassieke houten compostbak,…
Heb je een kleine tuin en niet veel tuinafval? Dan kies je wellicht het best voor een plastic compostvat. Plastic heeft het voordeel van de stevigheid en het vergaat niet gemakkelijk.
In een grotere tuin vind ik pallets het meest aangewezen; ze ogen fraaier dan plastic en zijn vaak goedkoop of gratis verkrijgbaar. Het nadeel is dat je ze om de paar jaar moet vervangen.
Verzamelen, bewaren en verdelen
We zagen al dat mengen en verdelen heel belangrijk is. Laagjes maken met verschillende soorten materiaal, dat helaas vaak niet allemaal tegelijk voorhanden is. Een wat grotere tuin voorziet je doorgaans in alles wat je nodig hebt, maar soms moet je wat dingen opsparen en een deel van de materialen die je in overvloed hebt op een andere manier gebruiken.
Bruin vs groen, nat vs droog
Groenten en fruit-afval is onmisbaar. Maar enkel met dit afval maak je geen goede compost. De truc is om droog/bruin afval (bladeren, gehakselde takken, stro, karton,…) te mengen met groen/vochtig afval (fruit en groentenresten, gras, onkruid,…). Daarnaast is een aparte activator niet steeds nodig, maar wel handig om de boel in gang te zetten (houtskoolresten, kalk,…).
Alles in de juiste verhouding. Niet te nat, niet te droog, niet te groen, niet te bruin.
Een goede tip om de vochtgraad in orde te houden is het afdekken van de composthoop, zodat de regen er geen vrij spel heeft en je zelf de verhouding kan controleren.
Beluchten en draaien van de composthoop
Een goed composteringsproces heeft lucht nodig. Een composthoop moet ademen, en dat bereik je het best door hem om te scheppen.
Door het omscheppen maak je de materialen los, kan je de vochtigheid bijregelen en kan je het laagjesprincipe bijsturen als je te veel van een soort materiaal had toegevoegd. Je versnelt bovendien het composteringsproces door het geheel luchtiger te maken.
TIP: Als je de plaats hebt voor meerdere bakken, is het handig om de compost meteen om te scheppen in een nieuwe bak. Je eerste bak wordt dan de nieuwe compost, de tweede bak de halfverteerde compost en de derde bak de verteerde compost die klaar voor gebruik is.
De truc met vuil water
De eerste reden is ondertussen duidelijk. De composthoop moet de goede verhouding tussen droog en vochtig hebben. Als je compostbak afgedekt is, ben je daar zelf verantwoordelijk voor.
Je kan uiteraard de tuinslang gebruiken, maar een kuip met ‘vuil’ water bevat reeds broodnodige micro-organismen wat de werking alleen ten goede komt.
Er is echter nog een tweede reden, waarbij we het water eigenlijk zelf eerst ‘vuil maken’. Onkruid dat in zaad staat en dat de composthoop (wanneer hij onvoldoende warm wordt vanbinnen) bezaait met je onkruid voor het volgend jaar, gooi je best niet rechtstreeks op de composthoop. Maar laat schadelijk onkruid enkele weken(x2) in een ton met water(of een andere vuile vloeistof) en de zaden overleven het niet. De geweekte plantenresten kunnen op de composthoop en met het water begiet je de planten. Sommige planten lenen zich bovendien uitstekend tot het maken van een extract (gier) waarmee je de planten tegen ongewenste insecten beschermd (brandnetels, kattenstaarten,…).
SOS composteren
Hoe goed je bovenstaande ook in acht neemt, vaak loopt er sowieso iets fout. Ik overloop de meest voorkomende problemen en hoe je ze kan oplossen.
Te nat
Mijn eerste composthopen waren niet afgedekt. De regen had er vrij spel en mijn compost was steevast te nat. Nuttige voedingsbronnen (zoals stikstof) sijpelen hierdoor weg en je compost krijgt nooit de juiste structuur.
Schep je composthoop om en voeg droog materiaal toe in laagjes. Denk aan stro, houthaksel, karton, hooi, droge bladeren, zaagsel,… Schud met de mestvork telkens de laagjes even los, zodat er veel lucht in kan. Voeg eventueel wat kalk of dierlijke mest toe om het stikstofgehalte opnieuw op peil te brengen.
Te droog
Besproei de composthoop met de tuinslang. Of beter nog, gebruik vuil water dat je in reservoirs hebt opgevangen in de tuin. Je kan de composthoop ook hier even omscheppen om het vocht gelijkmatiger te verdelen.
Te zuur
Voeg wat kalk of houtas toe en veel verse materialen om de boel aan het broeien te brengen. Gebruik bij voorkeur geen ongebluste kalk, maar bitterkalk of krijt, of fijngemalen kalksteen.
Kippen
Zei ik al dat kippen fantastisch zijn? Het zijn een soort mini-afvalverwerkende fabriekjes en ook op de composthoop verrichten ze nuttig werk. Ze scharrelen en krabben alles open (en verluchten zo de hoop) en eten graag onkruidzaden op.
Toch maken ze er ook een boeltje van. de compost wordt tot ver uit de bakken verspreid en ligt zo niet meer op een hoopje, waardoor de warmte verloren gaat. En ze eten ook de nuttige wormen op die je compost helpen verwerken. Idealiter zou je een kip dus op een gevorderde composthoop moeten zetten en niet op een pas opgezette. Ik ben er dus niet helemaal uit of kippen nu wel of niet op de composthoop thuishoren. De meningen op het internet zijn verdeeld. Heb jij hier ervaring mee? Deel gerust in de comments!
De verwerking van je eigen compost
Het gebruik van compost in de moestuin spreekt voor zich. Het belang van een goede laag compost kan moeilijk overschat worden.
Heel wat moestuinwerk begint echter in potten. Wanneer je zaailingen verpot moeten ze in een pot met bij voorkeur potgrond of teelaarde, die je weliswaar makkelijk in de tuinhandel kan kopen, maar waar door hoeveelheden de prijs ook aardig kan oplopen.
Ik geef toe, het is een beetje zoeken naar de goede verhoudingen en niet alle planten lusten dezelfde grondstoffen in dezelfde mate. Maar door compost te gebruiken in combinatie met grond uit de tuin (die vervelende mol in onze tuin laat heel erg luchtige aarde achter die ik verzamel en meng met compost) en eventueel in combinatie met wat teelaarde uit de winkel, bespaar ik toch gerust een aantal euro’s aan zakken potgrond.
13 reacties
Waldo
Hey Sven, een leuk initiatief.
Ik zal je blog geregeld bezoeken en zonodig met de nodige ingrediënten becommentariëren. Je weet dat ik een kritisch oog heb voor zulke dingen dus ik kijken er reeds naar uit. Succes met de blog!
Sven
Dank u Waldo!
Jochen
Interessant!
Sven
Bedankt Jochen, voor het lezen en je reactie!
Mariska
Ehh, eroverheen plassen? Serieus? Gatver!
Oké dierenmest gebruik je ook, maar menselijke urine..
Zal wel een raar mannending zijn. En nu zijn Belgen toch al simpel hiermee.
Verder nuttige blog
Sven
Bedankt voor je reactie Mariska! Je kan het plassen op je eigen compost gerust achterwege laten.
Monique
Heel intressante blog! Als (belgische) vrouw ga ik ook niet rechtstreeks op de compost plassen maar in een emmertje. ’s Avonds (als de buren het niet zien 🙂 ) kap ik het in mijn compostbak samen met de groenteresten uit de keuken, eventueel wc rolletje of eierdozen ed
Sven
Hihi Monique, dat zit nu even net iets te plastisch in mijn hoofd. In het donker met je emmertje door de tuin. Maar je compost vaart er zeker en vast wel bij! Bedankt voor je reactie!
Bertus Niezing
Plassen over je composthoop is zo”n gek idee nog niet. Het bevat nl er veel fosfaat en verdund 1:10 is het een uitstekende mest voor tomaten, courgettes ed.
Sven
Zo denk ik er net over! Bedankt voor je reactie!
Anja
Ik laat mijn zoon regelmatig in een emmertje plassen. Mijn eigen urine durf ik niet te gebruiken ivm de medicatie die ik slik en waarvan te veel residue in mijn urine zit. Verder doe ik het precies het zelfde als jij, behalve dat ik geen kippen heb. Ik gooi regelmatig een schep pasrdenmest op de hoop.
In het najaar verzamel ik bladeren uit de gemeentelijke bladkorven en bewaar dat in een ton om steeds toe te voegen aan mijn composthoop.
Mooie blog. Chapeau.
Sven
Hoi Anja,
Bedankt voor je reactie en compliment!
Groetjes
Sven
Pingback: